Pojęcie budynków inteligentnych, w ostatniej dekadzie, stało się jednym z najbardziej powszechnych określeń, które jest używane i co ważne, nadużywane!
Już nie tylko przez osoby bezpośrednio związane z procesem projektowania obiektów, ale też przez społeczeństwo, które urzeczone wizją „myślącego budynku” zdaje się szereg elementów wyposażenia czy też wykończenia mylnie postrzegać jako czynniki świadczące o tym, iż mają do czynienia z technologią „smart”.
Nic bardziej mylnego!
Liczba diod, czytników, włączników czy paneli dotykowych, w znacznej większości przypadków w żaden sposób nie oddaje tego, czym w rzeczywistości jest technologia IBS, która z definicji ma przede wszystkim pozwalać budynkowi i jego użytkownikom funkcjonować w najbardziej optymalny dla nich sposób, bez wdawania się w efektowne i estetyczne niuanse, które ostatecznie z technologią „smart” nie mają najczęściej nic wspólnego.
O tym, jak ważna jest architektura wzbogacona o technologię inteligentnych budynków, wyposażonych w odpowiednie magistrale, sterowniki czy moduły awaryjne i czym ona w zasadzie jest, warto się przekonać, przyglądając się nieco bliżej nowoczesnym projektom instalacji elektrycznych sN i nN, z perspektywy zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków użytkowych.
Teoretyczne podstawy projektowania
Aby zrozumieć to, czym z punktu widzenia architekta, czy też zespołu projektantów branżowych, jest projekt budynku w technologii pierwotnie określonej mianem IBS, czyli Intelligent Building System, warto zdefiniować pojęcie to z perspektywy nie tyle technologicznej, co funkcjonalnej.
Otóż, w ślad za wykładnią Europejskiej Grupy Inteligentnego Budownictwa oraz Instytutu Inteligentnego Budownictwa, budynek inteligentny to dosłownie obiekt infrastrukturalny, który integruje różne systemy, aby skutecznie, w sposób skoordynowany zarządzać zasobami, usługami i ich wzajemnymi korelacjami dla jak najlepszego zaspokojenia zmieniających się potrzeb jego użytkowników.
Dalej w definicji mowa o dążeniu do oszczędności, optymalnego zużycia energii i poszanowaniu środowiska naturalnego, jednak fundamentalna jest właśnie kwestia bezpieczeństwa, komfortu i potrzeb ludzi, którzy w danym budynku, czy też na terenie danego obiektu, przebywają i funkcjonują. Stąd też jednoznaczna dość konkluzja, iż ilość gadżetów, wkomponowanych w przestrzeń budynku to ostatni z elementów, jaki utożsamiać należy z inteligentnymi systemami zarządzania każdym nowoczesnym obiektem.
Instalacje elektryczne w technologii „smart”
Wymagania wobec projektów instalacji elektrycznych czy teletechnicznych w nowoczesnej architekturze „inteligentnych budynków” są dość jednoznaczne, a co najważniejsze, te części projektów silnie związane są z zagadnieniami bezpieczeństwa, zabezpieczenia przeciwpożarowego czy systemami dozoru i monitoringu. Stąd też nie może dziwić fakt, iż obecnie, zwłaszcza w kontekście obiektów użytkowych, produkcyjnych czy magazynowych, coraz częściej, zamiast jednego źródła zasilania, pojawiają się co najmniej dwie linie, które gwarantują ciągłość dostaw prądu, zapewniającego nieprzerwane funkcjonowanie budynku.
Dziś układom zasilania awaryjnego poświecą się w projektach niemal tyle samo miejsca, co zasilaniu podstawowemu, gdyż ostatecznie, w momentach kryzowych, to właśnie te układy, wspomagane jednak klasycznymi modułami awaryjnymi, odpowiedzialne są za podtrzymanie podstawowych funkcji budynku.
Często bowiem zintegrowany system zarządzania inteligentnym budynkiem, umożliwiający bezproblemowe przejście całego obiektu z zasilania pierwotnego, na to rezerwowe, nie jest wystarczający w sytuacjach, gdy z natury rzeczy zasilenie to zostaje odcięte. Wtedy też nieodzowne okazują się właśnie moduły awaryjne.
Gdy dopływ prądu zostaje odcięty…
W rzeczywistości bowiem zawsze może dojść do sytuacji, w której wszystkie stałe źródła zasilania obiektu w energię elektryczna zostają odcięte. Dzieje się tak na przykład w przypadku pożaru, kiedy to stałe napięcie w instalacjach, stanowi czynnik znacznie zwiększający bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Temu zjawisku nie jest w stanie przeciwstawić się żaden, nawet najbardziej nowoczesny system zarządzania obiektem. I w takich właśnie sytuacjach, wykorzystywane są alternatywne, punktowe lub lokalne źródła zasilania, instalowane na potrzeby podtrzymania najważniejszych funkcji budynku, w tym przypadku oświetlenia drogi ewakuacji.
W operatach przeciwpożarowych lub scenariuszach ppoż, także tych odnoszących się do budynków projektowanych w technologii „smart”, moduły awaryjne stanowią element obowiązkowy, który zapewniać ma bezpieczeństwo i właściwą drogę ucieczki zawsze wtedy, gdy standardowe systemy przestają działać.
Inteligentne bezpieczeństwo
Niewątpliwym atutem obiektów projektowanych w technologii „smart” jest fakt, iż zintegrowany system zarządzania instalacjami i elementami wyposażenia budynku, pozowała z jednej strony na błyskawiczne odcięcie zasilania sieciowego (w tym odłączenie wszelkich blokad i kontroli dostępu na drogach ewakuacyjnych), z drugiej zaś niemal natychmiastowo uruchamia sygnalizację alarmową, co w ogólnym rozrachunku znacznie zwiększa bezpieczeństwo użytkowników budynku, dając im czas i szansę na ewakuację, przy jednoczesnym uruchomieniu systemu gaszenia pożaru, oddymienia zagrożonych stref, właściwej wentylacji i alarmu, sygnalizującego zdarzenie właściwym służbom.
Efektywne działanie całego tego systemu, nie byłoby jednak możliwe bez modułów awaryjnych, które w przypadku braku zasilania, gwarantują podświetlanie całej drogi ewakuacji oraz wszelkich znaków na jej drodze.
Moduły awaryjne są bowiem elementem wyposażenia obiektów, który zgodnie z normami, gwarantuje zasilenie oznakowania drogi ewakuacji zawsze, gdy cały system zasilania, także w przypadku systemów w technologii „smart”, przestaje funkcjonować.
Ogół tych czynności, które w czasie krótszym niż minuta, pozwalają na rozpoczęcie ewakuacji a czasem i gaszenia pożaru, przy jednoczesnym zawiadomieniu właściwych służb powoduje, iż klasyczne elementy, takie jak moduły awaryjne, w połączeniu z technologią „smart” stają się jednymi z najbardziej efektywnych elementów gwarantujących bezpieczeństwo w budynkach inteligentnych.
Opracowanie we współpracy z Hybryd, firmą tworzącą moduły awaryjne i światła ewakuacyjne.
Źródła:
1. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 07 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów i terenów (Dz. U. Nr 109 poz.719),
2. S. Bielecki, Koncepcja struktury prosumenckiej instalacji elektrycznej w nowoczesnym budynku, Acta Innovations nr 11, 2014 r.
